Cijfer in de kijker
Publieke sector is goed voor 35% van de Limburgse jobs, maar private sector groeit sterker
Meer dan 1 op 3 loontrekkende jobs in Limburg (35,3%) wordt ingevuld door de publieke sector. Eind 2022 ging het over 107.200 arbeidsplaatsen op een totaal van bijna 304.000 Limburgse jobs. Gemiddeld in Vlaanderen ligt het aandeel van de publieke diensten iets lager (32,8%). Ook kent Limburg het hoogste aandeel jobs in de publieke sector van alle Vlaamse provincies, op de voet gevolgd door Oost-Vlaanderen (35,0%) en West-Vlaanderen (34,4%). In de provincies Antwerpen en Vlaams-Brabant zijn er verhoudingsgewijs minder jobs in de publieke dienstensectoren (telkens 30,5%). In totaal is Limburg goed voor 13,3% van de jobs in de Vlaamse publieke sector. Voor de hele economie bedraagt dat Limburgs aandeel 12,4%.
Defensie en welzijn zorgen voor grotere publieke sector in Limburg
Het hogere aandeel publieke dienstenjobs in Limburg is in de eerste plaats toe te schrijven aan de sterkere aanwezigheid van de gezondheids- en welzijnssector. In Limburg vinden we daar 16,4% van alle jobs terug, gemiddeld in Vlaanderen is dat 15,3% (zie figuur). Gezien de grote omvang van deze deelsector – met net geen 50.000 jobs is de zorgsector de grootste werkgever in Limburg – weegt dit uiteraard ook door op het globale hogere Limburgse aandeel van de publieke sector. In de bewuste sector zien we vooral een sterke aanwezigheid van organisaties in de maatschappelijke dienstverlening. Het gaat dan onder meer over ondernemingen in de lokale diensteneconomie, diensten voor mensen met een (fysieke) beperking, kinderdagverblijven, sociale economiebedrijven en organisaties in de hulpverlening.
Een tweede reden waarom de publieke diensten iets sterker vertegenwoordigd zijn in Limburg ligt bij defensie. Deze valt in de statistieken onder de sectorcluster ‘openbaar bestuur, defensie en sociale zekerheid’, samen goed voor ongeveer 22.200 Limburgse jobs of 7,3% van alle Limburgse arbeidsplaatsen (in Vlaanderen 6,3%). Na het gemeentelijk overheidspersoneel (6.200 jobs) is defensie binnen deze cluster de grootste deelsector. Met 4.800 jobs in onder andere de luchtmachtbasis van Kleine-Brogel, de militaire basis in Leopoldsburg en Campus Saffraanberg in Sint-Truiden is Limburg goed voor bijna 4 op 10 defensiejobs in heel Vlaanderen. Daarmee steekt Limburg ver boven de andere Vlaamse provincies uit. In Limburg zorgt defensie voor 1,6% van alle arbeidsplaatsen, gemiddeld in Vlaanderen is dat 0,5%. Alle andere overheidssectoren zijn in Limburg in even grote mate aanwezig dan in Vlaanderen. Als we defensie buiten beschouwing laten, is het aandeel van de openbare besturen in de totale Limburgse werkgelegenheid immers exact hetzelfde als in Vlaanderen (5,8%).
Een andere grote sector, de tweede grootste binnen de publieke diensten, is het onderwijs. Deze is in Limburg goed voor ruim 31.400 arbeidsplaatsen. Dat komt overeen met 10,3% van alle loontrekkende jobs in Limburg, net iets meer dan gemiddeld in Vlaanderen (10,0%). Ook hier is er dus een klein surplus, hoofdzakelijk omdat er in verhouding iets meer arbeidsplaatsen zijn in het secundair onderwijs dan in Vlaanderen (4,2% van alle jobs in Limburg ten opzichte van 3,6% gemiddeld in Vlaanderen). Dit heeft vooral te maken met de wat sterkere positie van het vrij gesubsidieerd secundair onderwijs in de provincie.
De vierde sector binnen de publieke diensten is die van de kunst en recreatie. Deze is in Limburg in gelijke mate vertegenwoordigd als in Vlaanderen: in beide gevallen 1,2% van alle jobs. In Limburg gaat het over ongeveer 3.600 arbeidsplaatsen, waarvan zowat de helft in de uitbating of organisatie van sportaccommodaties en sportclubs.
Openbare besturen krimpen in Limburg (maar niet in Vlaanderen)
De tewerkstelling in de verschillende publieke diensten steeg de afgelopen jaren minder snel in Limburg dan in de rest van Vlaanderen. Tussen eind 2017 en eind 2022 kwamen er in Limburg bijna 5.500 jobs bij, een toename van 5,4% op vijf jaar tijd. In Vlaanderen ging het over een stijging van 6,4%. Zowel in Limburg als in Vlaanderen bleef de groei van de publieke sector wel onder de algemene tewerkstellingsgroei (respectievelijk +5,7% en +7,1%). Er kwamen de afgelopen jaren verhoudingsgewijs dus meer jobs bij in de privésector dan in de publieke sector.
De tragere Limburgse groei in de publieke dienstenjobs is vooral te wijten aan de tewerkstellingskrimp in de sectorcluster openbaar bestuur, defensie en sociale zekerheid. In Limburg ging die achteruit (−2,3%), maar in Vlaanderen nam deze verder toe (+2,7%). Achterliggend speelt vooral een afname van jobs bij de openbare besturen. In Limburg liep het aantal arbeidsplaatsen daar terug met 8,7% (iets meer dan 1.000 jobs), terwijl dit in Vlaanderen gelijk bleef (+0,1%). Kijken we nog verder in detail, dan blijkt het hier vooral te gaan om een terugval bij de Limburgse OCMW ‘s. Daar nam het aantal jobs af met ruim 28% op vijf jaar tijd. Ook in Vlaanderen nam de werkgelegenheid bij OCMW ’s af, maar wel minder sterk (−17%). Mogelijk gaat het hier deels om een verschuiving van jobs naar de sector gezondheidszorg en welzijn (zie verder).
In het onderwijs en de recreatieve sector was er in Limburg wel een groei in werkgelegenheid, maar minder snel dan gemiddeld in Vlaanderen. Het personeelsbestand in het onderwijs groeide in Limburg aan met 8,3% tussen eind 2017 en 2022, in Vlaanderen kwamen er in die periode 9,2% jobs bij. In absolute termen nam in Limburg vooral het aantal jobs in het secundair onderwijs toe (ruim 1.000), maar in verhouding was dat minder dan in Vlaanderen (+8,7% t.o.v. +9,5%). In het Limburgse hoger onderwijs nam het personeel toe met bijna een kwart (+24% of 700 jobs), wat dan weer beduidend meer was dan gemiddeld in Vlaanderen (+17%). De sterk stijgende studentenpopulatie aan de Limburgse universiteit en hogescholen creëert dus ook bijkomende werkgelegenheid.
Ook de kunst en recreatie kende een groei die iets lager lag dan in heel Vlaanderen (+7,3% versus +7,8%). Vooral in de Limburgse sportclubs (vaak voetbalclubs) kwamen heel wat arbeidsplaatsen bij. Maar in de culturele sector, onder andere de uitvoerende kunsten en musea, gingen verschillende jobs verloren (−7,0%). Dit in tegenstelling tot in Vlaanderen (+5,2%).
In de gezondheidszorg en welzijn tot slot kende Limburg wel een sterkere jobgroei dan gemiddeld in Vlaanderen. Op vijf jaar tijd kwamen er 7,1% arbeidsplaatsen bij, in Vlaanderen bleef dit beperkt tot 6,1%. De sterkere vergrijzing onder de Limburgse bevolking speelt daarin allicht een rol. Zo ging het aantal arbeidsplaatsen in de Limburgse rust- en verzorgingstehuizen met ruim een kwart naar omhoog tussen eind 2017 en 2022 (+25,8% of 1.300 bijkomende jobs), in Vlaanderen was dat maar met 8%. Zoals eerder aangehaald gaat het hier mogelijk wel deels over vroeger OCMW-personeel dat nu binnen deze sector valt. Wel opvallend (en ook verontrustend), de laatste twee jaar kwamen er in de Limburgse rust- en verzorgingstehuizen geen jobs meer bij. En dat terwijl de Limburgse vergrijzingspiek nog moet komen…
Methodologische noot – Onder de publieke diensten beschouwen we hier volgende vier sectoren: (1) openbare besturen, defensie en sociale zekerheid, (2) onderwijs, (3) gezondheidszorg en welzijn, en (4) kunst en recreatie. Deze selectie vertoont een grote overlap met wat men doorgaans de overheidssector of openbare sector noemt, maar ook niet helemaal. Hoewel bedrijven en organisaties in de genoemde sectoren doorgaans wel allemaal een ‘publieke functie’ hebben, vallen zij niet noodzakelijk onder de openbare sector (of onder het publiek recht). Vooral in de gezondheids- en welzijnssector behoren er ook heel wat tot de privésector, zoals ziekenhuizen, zorg- en verpleeginstellingen, rusthuizen, kinderdagverblijven, artsenpraktijken, enzovoort. Omgekeerd zijn er soms ook ondernemingen actief in sectoren die we hier niet meenemen, maar die wel onder de openbare sector vallen, denk bijvoorbeeld aan bedrijven die instaan voor nutsvoorzieningen (water, afval, …), Bpost, bepaalde telecombedrijven of vervoersmaatschappijen (cf. NMBS). Een volledig eenduidige tweedeling tussen privé versus overheid is in de beschikbare statistieken dan ook niet mogelijk. Wij kiezen hier voor de gangbare indeling op basis van de Nace-activiteitennomenclatuur (Nace-secties O, P, Q en R).
Voor meer gedetailleerde sociaaleconomische cijfers voor Limburg kan je steeds contact opnemen met de kenniscel op 011 300 100 of info@pomlimburg.be.
Publicatiedatum: 30 september 2024
