Extended reality op drempel van grote doorbraak bij bedrijven
Zowel virtual reality (VR) als grote broer augmented reality (AR) – samen extended reality – genieten al enkele jaren de status van the next big thing. In de gamesector, uiteraard, maar stilaan ook op de bedrijfsvloer. Terwijl beide technologieën langzaam maar zeker hun stekje veroveren in de meest uiteenlopende industriële sectoren en in de gezondheidszorg, lijkt het maar een kwestie van tijd alvorens ook de brede consumentenmarkt het virtuele pad op gaat.
De problematiek is fervente Ikeagangers niet onbekend: dat bankstel of die boekenkast oogt in de winkel niet enkel bijzonder modern en trendy, tegen die prijs zou het ook doodzonde zijn ze niét mee te nemen. Waarna thuis al snel de ontnuchtering volgt: de combinatie van het bankstel met de klassieke eetkamer blijkt geen doorslaand succes, en de boekenkast blijkt net iets te ruim bemeten voor de kamer van dochterlief. Om radicaal verkeerde stijl- en interieurkeuzes te vermijden, doet Ikea al even een beroep op ultramoderne technologie. Dankzij de Place-app kan je vooraf met je smartphone zelf al even uittesten hoe die nieuwe tafel of bank het in jouw interieur zouden doen. Je scant je woonkamer of slaapkamer, kiest vervolgens het nieuwe meubelstuk in de virtuele catalogus en plaatst het finaal even virtueel netjes in de kamer.
Place is een bijzonder laagdrempelig voorbeeld van wat AR of augmented reality – letterlijk iets toevoegen aan de werkelijkheid dus – al vermag. De app laat je zelfs toe om de belichting en schaduw aan te passen, zodat het beeld zo realistisch mogelijk oogt. AR is een live – direct of indirect – beeld van de werkelijkheid waaraan een softwaretoepassing allerlei elementen toevoegt. Bij virtual reality (VR) wordt de gebruiker volledig afgesloten van de werkelijkheid en krijg je als kijker via een VR-headset dus een nieuwe digitale realiteit voorgeschoteld.
Johan Smeyers stond vijf jaar geleden mee aan de wieg van Arkite, een pionier in augmented reality die onderdak vond op C-mine. Zijn bedrijf telt intussen een twintigtal werknemers en pioniert met een AR-toepassing die vooral op maakbedrijven mikt. Arkite maakt zich sterk dat werknemers, dankzij hun Human Interface Mate (HIM), in de meest uiteenlopende productieomgevingen complexe handelingen kunnen uitvoeren met een zekerheid en nauwkeurigheid die de prestaties van een robot benaderen. Daartoe wordt er boven hun werkpost een soort intelligente projectiebox tjokvol sensoren opgehangen. Die projecteert vervolgens elke stap in het productieproces op een werktafel en op het product zelf, waarbij een scherm ook nog eens extra ondersteuning biedt aan de operator, gaande van “Neem nu sleutel 17” tot “Leg nu die schroevendraaier terug”.
Telkens een bepaalde stap in het proces correct is uitgevoerd door de operator, wordt die ook geregistreerd en goedgekeurd door het systeem. Ietwat kort door de bocht zou je kunnen stellen dat de HIM een gesofisticeerde versie is van een papieren handleiding of van de tablet met instructies die in steeds meer productiebedrijven opgang maakt. “Die klassieke systemen werken perfect als je als operator constant hetzelfde product moet afleveren, of hooguit enkele varianten daarop, met een relatief beperkt en weinig variërend aantal handelingen,” geeft Smeyers aan. “Een heel ander verhaal wordt het evenwel als je tientallen varianten moet afleveren, en dus constant op je papieren handleiding moet kijken of moet scrollen op zo’n tablet. Dit leidt tot efficiëntieverlies: iets lezen of scrollen voegt geen waarde toe aan het product zelf. Als AR er daarentegen kan toe bijdragen dat zo’n operator op het juiste moment dankzij de juiste informatie de juiste handeling verricht en bovendien geen fouten maakt, dan verbeter je zowel de kwaliteit van dat werk als het werkcomfort van die operator. Daar zagen wij dus een gat in de markt voor augmented reality.”
‘Als AR er kan toe bijdragen dat een operator op het juiste moment de juiste handeling verricht, dan verbeter je de kwaliteit van het werk en het werkcomfort. Daar zien wij een gat in de markt voor augmented reality.’
Johan Smeyers, CEO & founder Arkite
Een andere trend die zich sterk doorzet en ook een grote impact heeft op productiebedrijven uit alle mogelijke sectoren is die van de personalisering. Steeds meer zogenaamde massaproducten worden in toenemende mate gedifferentieerd en zelfs gepersonaliseerd. Een mooi voorbeeld daarvan is de brede auto-industrie: van elke model van een moderne wagen bestaan er tegenwoordig al snel tientallen licht verschillende varianten. Vanuit marketingoogpunt biedt dit bedrijven haast ongeziene mogelijkheden, maar voor de productieafdeling is zo’n verregaand maatwerk niet zelden een heuse nachtmerrie. De taak van operatoren wordt hierdoor een heel stuk complexer, en het risico op vergissingen of fouten stijgt uiteraard navenant. “Productiebedrijven worden nu ook almaar vaker geconfronteerd met de vraag hoe ze hun werknemers optimaal kunnen integreren in hun productiesysteem. Enerzijds kiezen sommige bedrijven ervoor om al hun processen zo maximaal mogelijk te automatiseren, bijvoorbeeld via robotica. Ze sluiten de menselijke factor dus zoveel mogelijk uit, in de hoop zo ook het risico op fouten te verminderen. Anderzijds heb je dan die bedrijven die eerder inzetten op autonomation: geef je medewerkers de autonomie en de middelen om efficiënter en kwaliteitsvoller te werken. Daarbij kan augmented reality voor heel veel toegevoegde waarde zorgen”, klinkt het.
BIM
“Mocht je enkele jaren terug hebben voorgesteld om in een bepaalde industrietak een VR-bril te introduceren als hulpmiddel, men had je ongetwijfeld gek verklaard. De voorbije jaren is de populariteit van allerlei VR-toepassingen voornamelijk in het buitenland nochtans zo sterk gegroeid, dat we hiervoor ook in België steeds meer belangstelling zien”, vertelt Ellen Vandenbruwaene. Zij werkt als projectmanager bij DAE Research, de onderzoeksgroep binnen de opleiding Digital Arts and Entertainment aan de Howest-hogeschool. Daar onderzoekt ze onder meer in welke mate de technologieën die vandaag al breed worden ingezet in de game-industrie ook bruikbaar zijn voor tal van andere economische sectoren. “Onder meer de voedings- en de maakindustrie tonen zich bijzonder nieuwsgierig naar de mogelijkheden van deze nieuwe technologie. En ook vanuit de bouw merken we groeiende belangstelling, vooral dan bij de designers en architecten.”
In de bouwsector ontpopt VR-technologie zich steeds meer tot een ideaal instrument om de samenwerking tussen de verschillende betrokken partijen – van architecten over aannemers tot werfleiders – te optimaliseren. Daarbij maakt vooral het BIM-model (Building Information Model) opgang. Terwijl je met een traditioneel plan vooraf eigenlijk nooit perfect weet hoe een bouwproject er zal uitzien, geeft BIM vooraf al een perfect virtueel beeld van een gebouw. Het model vertrekt daarvoor van 3D-tekeningen die je een goed visueel inzicht verschaffen, maar gaat nog een heel eind verder. Het zit immers ook boordevol metadata en verschillende informatielagen die voor alle partijen in het bouwproces, naast én op de werf, eenvoudig te raadplegen zijn. Zo kan BIM informatie verschaffen over de exacte plaats van een kabel of technische leiding, laat het je toe te spelen met verschillende materialen of geeft het een beter inzicht in het energieverbruik of het prijskaartje van bepaalde technieken. “Een AR-bril of hololens is dan een mogelijke tool om dergelijke BIM-modellen te visualiseren.”
Toch zijn AR noch VR anno 2022 al echt wijdverspreid in het bedrijfsleven. Heel wat bedrijven experimenteren vandaag wel al met zogenaamde slimme wearables. “Niet in het minst omdat de meest geschikte AR-technologie ook heel sterk kan verschillen van de ene toepassing tot de andere”, onderstreept Smeyers. “Een groot voordeel van ons product is bijvoorbeeld dat het volledig contactloos is: ik hoef geen speciale handschoenen of armbanden aan te trekken, en ik moet al evenmin een bril opzetten. Met het oog op de ergonomie van een operator in een productieomgeving, die acht uur per dag met die AR-toepassing aan de slag moet, is dit dus een grote troef. Het wordt natuurlijk een heel ander verhaal als je AR gaat inzetten ter ondersteuning van pakweg onderhoudstechnici die op locatie herstellingen moeten gaan uitvoeren bij klanten. Zij stellen dan een bepaald probleem vast, bellen in naar hun bedrijf en krijgen vervolgens van een afstand ondersteuning via bijvoorbeeld hun smart glasses. In zo’n geval kan die bril of een hololens wél de perfecte AR-oplossing bieden.”
Hololens
Om het allemaal nog een stukje ingewikkelder te maken, krijgen AR en VR sinds kort ook nog eens concurrentie van MR: mixed reality. “VR is op zich een redelijk afgebakende technologie”, legt Ellen Vandenbruwaene uit. “Je hebt enkel een computer, een VR-headset en een paar vierkante meters nodig. In theorie kan je dan vrijwel alles rondom jou projecteren, hoe futuristisch ook. Er hoeft immers geen realiteit in te zitten. AR daarentegen voegt net een extra laag toe aan die realiteit en leent zich om die reden ook meer tot zeer specifieke, contextgebonden toepassingen in het bedrijfsleven. Wijzelf hanteren min of meer het volgende onderscheid: VR kan perfect gebruikt worden om werknemers iets nieuws aan te leren of om opleidingen te geven, en is bijvoorbeeld ook heel geschikt om onveilige situaties te visualiseren.
Defensie zet bijvoorbeeld heel veel VR in, omdat ze hun mensen moeten trainen op situaties die in de werkelijkheid uiteraard nooit volledig gesimuleerd kunnen worden. AR leent zich dan weer beter tot bepaalde vormen van automatisering of het faciliteren van bepaalde routines. Vaak is de keuze tussen beide toepassingen een lastige afweging. De combinatie van beide, MR dus, ligt voorlopig nog niet echt voor de hand, maar op termijn zie ik ze stilaan wel naar elkaar toegroeien. Het meest concrete voorbeeld daarvan vandaag is eigenlijk al de hololens, waarmee je effectief al iets in je échte omgeving projecteert. Een hololens laat veel vlottere interactie toe: je wandelt rond, je speelt in op wat je via die bril echt in je omgeving ziet. Op termijn zie ik hiervoor dan ook gigantisch veel mogelijkheden in een bedrijfsomgeving. Deze technologie laat je immers toe om bijvoorbeeld op een zeer natuurlijke en laagdrempelige wijze – via een hoogtechnologische bril – allerlei handelingen te registreren of producten te scannen.”
Apple-opperhoofd Tim Cook schetste het reusachtige potentieel van AR ooit als volgt: “AR will be as important as eating three meals a day”. Nu is Cook uiteraard een techneut, maar hij is evenzeer een bijzonder gewiekste marketeer. Wie zich ooit al eens in de virtuele wereld van Pokémon Go verloor, kan zich dus ongetwijfeld een en ander voorstellen bij het marketingpotentieel van augmented reality. De eerder al aangehaalde Zweedse meubelreus levert daar het treffend bewijs van, maar in theorie zijn de mogelijkheden hier min of meer eindeloos: voor zowat elk denkbaar product zou je de beleving een stuk kunnen versterken door op bepaalde plaatsen of bepaalde momenten een virtuele laag extra informatie toe te voegen. Nu haast iedereen continu met een smartphone op zak rondwandelt, is de inzet ervan ook bijzonder laagdrempelig geworden. Daarin schuilt meteen ook het grootste voordeel van AR tegenover VR, waarvoor je voorlopig nog altijd een behoorlijk opzichtige VR-bril nodig hebt.
Apple-opperhoofd Tim Cook schetste het reusachtige potentieel van AR ooit als volgt: “AR will be as important as eating three meals a day.”
Revalidatietherapie
Omdat VR, in tegenstelling tot AR, honderd procent programmeerbaar én dus ook virtueel is, wint deze technologie nu al sterk aan belang in omgevingen waar controle en veiligheid prioritair zijn. De gezondheidssector is daarvan een perfect voorbeeld, en het aantal nieuwe VR-toepassingen swingt er dan ook stilaan de pan uit. Stel je even voor: je kampt met een nek- of rugletsel en je arts schrijft je als revalidatieprogramma een aantal sessies met een VR-bril voor. Daarbij krijg je een filmpje afgespeeld waarin je – in een totaal virtuele setting – een aantal spelletjes moet uitvoeren met een soort stick. Bijvoorbeeld: sla binnen een bepaalde tijdsmarge zoveel mogelijk naar beneden dwarrelende ballonnen neer. Vervolgens wordt niet enkel je score berekend en vergeleken, het programma meet ook exact in welke hoek je pakweg je arm al kan bewegen, of hoe snel je bepaalde bewegingen kan uitvoeren.
Een ander domein binnen de gezondheidszorg waarbij heel veel verwacht wordt van VR is pijnbeheersing. “Mocht ik je hier en nu in een betoverende VR-omgeving onderdompelen – boordevol prachtige kleuren en beelden en aangename geluiden – dan trek ik daardoor je aandacht ook deels weg van de pijn die je op dit moment eventueel ervaart”, legt Tal Arbel, head of data bij XRHealth, uit. “In Boston heeft men bijvoorbeeld geëxperimenteerd met klinische proeven met patiënten die handchirurgie moeten ondergaan. Tot vandaag krijgen zij verdoving toegediend waardoor ze vanaf hun elleboog in theorie geen pijn meer kunnen voelen. Toch zijn ze doorgaans nog heel angstig tijdens de behandeling, waardoor ze niet zelden volledig verdoofd moeten worden. Dat kost veel tijd en geld. Via VR kunnen ze vooraf in een soort van sedatieve toestand worden gebracht, in combinatie met de plaatselijke verdoving. De resultaten daarvan zijn bijzonder veelbelovend. Als je ziet welke omvang de verslaving aan pijnstillers in de VS anno 2019 stilaan aanneemt en welke maatschappelijke kost daartegenover staat, dan heeft dit soort toepassingen een ronduit reusachtig potentieel.”
Dat hij niet alleen staat met die mening, mag ook blijken uit een rapport van Goldman Sachs, waarin de wereldwijde markt voor VR-gezondheidstoepassingen tegen 2025 al op 5,1 miljard dollar wordt geschat. Healthcare blijkt sowieso al een enorme groeimarkt: in 2017 haalde de sector – na de fintech maar nog voor de foodtech – wereldwijd het meeste investeringsgeld op. “Op termijn zullen zowel AR als VR wellicht mainstream worden”, besluit Ellen Vandenbruwaene. “We leven in een tijdperk waarin het visuele enorm aan belang gewonnen heeft, en laat AR en VR zich daar nu ook perfect toe lenen.”
Abonneer je op POMblad!
POMblad in de toekomst ontvangen? Laat dan hieronder je gegevens achter.
Abonneren is gemakkelijk en gratis.
Na het achterlaten van je gegevens krijg je POMblad elke zes maanden automatisch in de brievenbus.